Badanie ostrości widzenia

​

Badanie ostrości wzroku do dali służy ocenie zdolności rozdzielczej siatkówki, czyli postrzegania dwóch punktów położonych w bezpośredniej bliskości jako punktów oddzielnych. W ujęciu anatomicznym warunkiem tego jest pobudzenie w siatkówce dwóch elementów światłoczułych (czopków), między którymi znajduje się jeden niepobudzony czopek.

Średnica jednego czopka wynosi 0,0046 mm. Jeśli przeprowadzimy dwie linie, które łączą każdy z dwóch pobudzonych czopków z tzw. punktem węzłowym będącym środkiem układu optycznego oka (zob. Układ optyczny oka i zaburzenia akomodacji), wówczas powstanie kąt o wielkości 1 minuty kątowej. Wartość ta stała się podstawą zasady pozwalającej zmierzyć ostrość wzroku i jest zarazem miarą ostrości wzroku.

Badanie ostrości wzroku przeprowadza się najczęściej na tzw. tablicach Snellena (ryc. 1). Znajduje się na nich wiele znaków o różnej wielkości nazywanych optotypami (np. cyfry, litery lub, dla dzieci i osób nieumiejących czytać, rysunki). Optotypy ułożone są w rzędach. Ich wielkość zmniejsza się w każdym kolejnym rzędzie. Przy każdym podana jest też odległość, z jakiej elementy optotypów w tym rzędzie widoczne są pod kątem 1 minuty. Optotypy mają w całości wielkość 5 minut kątowych, a elementy odróżniające je od siebie mają wartość 1 minuty kątowej, np. cyfry 1 i 7 lub 5 i 6 różnią się tylko pojedynczymi niewielkimi elementami w typografii, podobnie litery U i V, czy I oraz L. Taka wielkość optotypów ułatwia ich rozróżnianie i komunikację z pacjentem.

Ostrość wzroku zapisuje się w postaci ułamka. W liczniku wpisuje się odległość, z jakiej badany odczytuje optotypy (w Polsce jest to 5 m). W mianowniku wpisuje się wartość widniejącą przy ostatnim prawidłowo rozpoznanym przez pacjenta rzędzie optotypów (tj. odległość, z jakiej elementy optotypów widziane są pod kątem 1 minuty, albo – inaczej – odległość, z jakiej badany powinien je rozpoznać, jeśli ma pełną ostrość wzroku). Jeśli pacjent prawidłowo rozpoznaje optotypy z ostatniego, najniższego rzędu, to jego ostrość wzroku wynosi 5/5 lub w zapisie dziesiętnym 1,0. Jeśli rozpoznaje tylko optotyp w pierwszym, najwyższym rzędzie na tablicy, to jego ostrość wzroku wynosi 5/50, a w zapisie dziesiętnym 0,1. W przypadku małej ostrości wzroku, kiedy pacjent nie jest w stanie rozpoznać nawet najwyżej położonych optotypów, należy, metr po metrze, przesuwać albo pacjenta w stronę tablicy, albo tablicę w stronę badanego. Jeśli na przykład pacjent zaczyna prawidłowo rozpoznawać największe optotypy z odległości 2 m, to jego ostrość wzroku wynosi 2/50, a w zapisie dziesiętnym 0,04. Można też pokazywać pacjentowi dłoń i prosić o podanie liczby pokazywanych placów (zapisuje się to skrótem lp z x cm – liczenie palców z x cm). Jeśli pacjent nie potrafi policzyć palców, to bada się postrzeganie ruchów ręki (skrót rrpo – ruchy ręki przed okiem). Jeśli badany ma jeszcze gorszą ostrość wzroku, to za pomocą silnej latarki należy zbadać poczucie światła (skrót – pś). W końcu może się zdarzyć, że w badanym oku nie ma nawet poczucia światła, co zapisuje się skrótem bpś (oznacza to całkowitą ślepotę).

Istnieją również inne, alternatywne testy (np. test LogMAR, test z literą E, pierścienie Landholta, test Sheridana Gardinera), ale nie są one w Polsce powszechnie stosowane.

Testy, w których pokazywane są pojedyncze optotypy (np. test Sheridana Gardinera), są bardziej przydatne przy badaniu pacjentów z niedowidzeniem, u których obserwuje się zjawisko natłoku (ang. crowding). Jest to fenomen, który polega na nakładaniu się położonych blisko siebie obiektów. Pacjenci z niedowidzeniem widzą lepiej, jeśli pokazuje im się testy z pojedynczymi optotypami, a nie testy z wieloma optotypami w rzędzie, jak na tablicach Snellena. Wyniki uzyskiwane w badaniach z zastosowaniem różnych tablic są zbliżone, ale nie są równoważne.

​

Jak się przygotować do badania?

​

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, choć jak każdy test psychofizyczny zależy od stanu psychicznego pacjenta, dlatego dobrze jest, aby pacjent był wypoczęty i odpowiednio skupiony w trakcie badania. Warto zabrać ze sobą wszystkie wyniki wcześniejszych badań, poprzednie recepty okularowe, karty informacyjne z pobytów w szpitalu itp.

​

Wskazania do badania ostrości wzroku

​

Badanie ostrości wzroku jest podstawowym badaniem i wykonuje się je w trakcie niemal każdej wizyty okulistycznej.

​

Możliwe powikłania po badaniu ostrości wzroku

​

Badanie nie wiąże się z żadnymi działaniami niepożądanymi.

​

Jakie stany występujące po badaniu powinny skłonić do kontaktu z lekarzem?

​

Samo badanie ostrości wzroku nie niesie dla pacjenta żadnego zagrożenia.